Lezers zijn lui. Of worden eigenlijk lui gemaakt. Woorden worden op allerlei manieren geaccentueerd. Steeds vaker krijg ik teksten onder ogen die een visueel spektakel zijn van onderstrepingen, cursiveringen, uitroeptekens en accenten. In het nieuwe lezen vult de schrijver als het ware al voor de lezer in hoe hij bepaalde zinnen moet lezen en waar hij de nadruk op moet leggen. De informatie wordt dusdanig voorgekauwd, dat de lezer zelf nauwelijks nog een inspanning tot interpretatie hoeft te leveren. Hieronder een paar voorbeelden. Taalverarming ten top? Lezersgemak? Beide?
Woorden spreken voor zich
Neem het tekstfragment: ‘Die structuur geldt voor alle cases en kan dus op elke cliënt worden toegepast. In deze gids laten we zien welke keuzes de consultants in een bepaalde case maken en hoe die keuze past in de door ons gevonden structuur.’ De auteur wil hier het contrast tussen alle cases en een afzonderlijke case benadrukken door deze woorden te cursiveren. Ik vraag me af of dit nodig is. Sterker nog: ik denk dat de auteur zijn lezerspubliek behoorlijk onderschat door dit te doen. Ik kreeg er in ieder geval behoorlijk jeuk van. De woorden spreken toch voor zich, zou je zeggen? Overbodig dus om hier cursivering toe te passen.
Te vaak een accent
Andere voorbeelden: ‘Je kunt er lekker eten én er is een goede ambiance’, ‘Als iemand nou eens wél aan de bel zou trekken, waren we eindelijk van het probleem verlost’ of: ‘Werknemers kunnen kiezen voor een spaarloonregeling óf een levensloopregeling.’ Hier zet de schrijver accenten waar het niet hoeft. Ik zou namelijk niet weten hoe je ‘en’ op twee manier kunt uitspreken. Ook de woorden ‘wel’ en ‘of’ lijken mij maar op één manier interpretabel. Wie zo schrijft, stelt zich aan.
Schreeuw om aandacht
Steeds meer woorden zijn voorzien van een accent en zijn hele zinsdelen onderstreept of gecursiveerd. Schriftelijke communicatie als één grote verkoopbrief. Woorden die schreeuwen om aandacht, de lezer op zijn wenken bediend. Hebben we hier te maken met een vorm van taalverarming? Of is het gewoon een manier om teksten leesbaarder te maken, net zoals korte zinnen en actieve werkwoorden dat ook zijn? Zeg het me maar. Ondertussen blijf ik me gewoon ergeren.
Meer lezen?