Podcast is een vorm die – net zoals een boek – tot de verbeelding spreekt. Bij een podcast wordt één zintuig nog eens extra direct aangesproken: je gehoor. Hierdoor voelt het luisteren van een podcast al snel als persoonlijk en intiem. Het maakt de podcast ook voor bedrijven een zeer interessant middel om hun verhaal, visie of boodschap over te brengen op een manier die impact heeft op de luisteraar. De populariteit van de podcast is de afgelopen jaren enorm gestegen. Zowel het aantal luisteraars als de luisterduur is veel groter geworden; 6,9 miljoen Nederlanders luisteren op dit moment naar podcasts. De zakelijke markt is er ook volop mee bezig. Niet zo vreemd. Het beluisteren van een podcast is ook voor professionals een ontspannen manier om informatie op te doen. Het gemak van de podcast is ongeëvenaard. Je kan rustig luisteren terwijl je ook iets anders doet. Hoe maak je een podcast die voor jouw doelgroep het luisteren waard is? Deze tien tips van onze podcastproducer Tessa Ravestein helpen je op weg.
1. Waar begin je?
Je wilt een podcast starten! Je bent geïnspireerd geraakt, hebt gebrainstormd en een globaal idee voor je podcast. En nu, wat is de volgende stap? Als je thema of onderwerp duidelijk is, is het goed om na te gaan wie en wat je wilt bereiken met de podcast. Wat is het doel, wat is de doelgroep? Ga je voor bereik en naamsbekendheid bij een groot publiek? Mik je op kennisoverdracht voor een grote groep professionals? Of wil je gaan voor specialistische inhoud die interessant is voor een niche publiek? Deze stap is essentieel om te weten welk format past. Vorm en inhoud van een podcast gaan hand in hand.
Je kunt een podcast inzetten om een onderwerp te verkennen of onder de aandacht te brengen. Een expert aan het woord laten of filosoferen over een thema. Ook kan podcasting een mooi middel zijn voor employer branding. Maak bijvoorbeeld een serie waarin je werknemers interviewt over lopende projecten en werkzaamheden. Ook voor interne communicatie kan podcasting interessant zijn. Het kan aansluiten bij educatieve doeleinden zoals managementtrainingen, het behandelen van een case, het geven van veiligheidsinstructies of het vertalen naar audio van de visie en kernwaarden van het bedrijf. Je neemt werknemers mee in de ‘stem’ van het bedrijf – dat is toch heel anders dan het lezen van een handleiding. Waar een podcast ook bij kan helpen is bij de on boarding, bij het inwerken van nieuwe collega’s binnen het bedrijf.
2. Welk format kies je?
Veel zakelijke expertpodcasts passen binnen het format van ‘Het interview’. Een of twee mensen worden geïnterviewd door een host. Niet voor niets populair, het is een fijne manier om een gesprek te voeren en kennis over te dragen. Toch zijn er nog veel meer andere formats denkbaar. ‘De monoloog’ bijvoorbeeld, een solo-podcast waarin een expert, hoogleraar of trainer aan het woord is. Of ‘het panel’, waarbij meerdere gasten worden geïnterviewd of in gesprek gaan over een thema. In serie-vorm kunnen er bij iedere aflevering een of meer andere gasten aan tafel zitten. Andere optie is live-opnames van werkbezoeken, teamvergaderingen en andere events. Met als groot voordeel dat de content er feitelijk al is en voor het oprapen ligt.
Er komen ook steeds meer podcasts in documentaire vorm. Hierbij wordt vaak gebruik gemaakt van live-opnames of er wordt een echte situatie geënsceneerd waarbij ook stemacteurs worden ingezet. Voorbeeld hiervan is De Dienst | Podcast op Spotify, een podcast waar je mee wordt genomen in de werkdag van een medewerker bij de AIVD.
3. Wat is de ideale lengte van een podcast?
De gemiddelde luisteraar luistert 30 tot 45 minuten of 45 tot 60 minuten naar podcasts. De cijfers hangen sterk af van de doelgroep, vorm en inhoud van de podcast. Wil je meer inspelen op actualiteiten, kies dan voor een podcast van 15-20 minuten. Wil je dieper ingaan op een thema? Dan mag de podcast gerust 45 minuten tot een uur duren. Podcasts worden over het algemeen beluisterd tijdens het uitvoeren van andere bezigheden zoals wandelen, autorijden, treinreizen of koken. Het is dus helemaal niet erg als een podcast lang duurt. Vaak luistert men een langere podcast niet aan een stuk door, maar bijvoorbeeld verdeeld over meerdere dagen.
4. Hoe vind je een passende jingle?
Muziek is de taal van de ziel. Met een jingle zet je op een heel directe en indringende manier de toon voor je podcast. Wat is de sfeer van de podcast en welke tune past hierbij? Schrijf een aantal woorden op papier die de sfeer van de podcast omschrijven. Bijvoorbeeld: vrolijk, informeel en energiek of urgent, schokkend en belangrijk. Hiermee kan de audio-specialist aan de slag en verschillende prototypes maken. Bijslijpen, feedback geven en aanpassen. Zo vind je de perfect passende jingle! Tip: maak de jingle ná de eerste opname van de podcast.
Veel bedrijven hebben al een vast audiomerk. Met een kleine aanpassing of toevoeging kan je deze herkenbare tune ideaal inzetten als bumper of jingle voor de podcast. In een eerdere blog kun je meer lezen over het maken van intro’s, outro’s, bumpers en achtergrondmuziek bij podcasts.
5. Hoe bereid je je voor, maak je een script?
Voordat je achter een microfoon gaat zitten is het handig om een leidraad te hebben voor de inhoud van de podcast. Hoe uitgebreid je de voorbereiding wilt doen hangt sterk af van het genre. Bij een podcast van en voor de zakelijke markt (b2b) markt zoals R&Z die maakt is het raadzaam om een voorgesprek te houden. Het voorgesprek houd je idealiter met iedereen die meedoet met de podcast. De sprekers en de eventuele interviewer. De interviewer kan een ervaren journalist zijn met bewezen interview kwaliteiten (zoals René Ravestein bij de podcast Kennisdelers van Aegon) of, afhankelijk het soort podcast, een ervaringsdeskundige (zoals GGD-arts Ashis Brahma bij Planetary Health Talks). Ook is het fijn als de producer aanwezig is.
Op basis van het voorgesprek maak je een gespreksleidraad, een ‘mini-script’. Hierin schrijf je globaal op welke punten je wilt bespreken. Deze deel je met je spreker(s). Zo weten alle deelnemers waar ze aan toe zijn en kunnen zich voorbereiden op het gesprek. Pas op dat je het gesprek niet té goed voorbereidt. Een podcast is een gesprek en moet ook zo klinken. Waak ervoor dat het gesprek te ge-script wordt. Schrijf het gesprek daarom niet volledig uit, maar maak een gespreksleidraad met steekwoorden en bullet points. Ofwel: omarm de spontaniteit van de podcast binnen de kaders van de inhoud.
6. Waar en hoe neem je de podcast op?
Een succesvolle podcast kan niet zonder professionele productie. Een producer staat garant voor de audio-kwaliteit, zowel tijdens de opname als in de postproductie. Voor een optimaal resultaat is de omgeving cruciaal: waar wordt de podcast opgenomen: in een hiervoor uitgeruste vaste studio, of op locatie? In dat laatste geval is een kleine ruimte aan te bevelen. Zo voorkom je galm. Zorg dat de ramen, verwarming of airco uitstaan. De kleine ruis die dit kan veroorzaken hoor je vaak terug in de opname.
Bij de opname van een podcast is ook de instructie en begeleiding van sprekers van groot belang. Vraag daarom bijvoorbeeld van tevoren of dit iemands eerste podcast is. Zorg ook dat iedereen goed voor zijn of haar microfoon zit. Nog een tip, gebaseerd op eigen ervaring: naarmate het gesprek vordert gaan sprekers vaak meer bewegen en minder in de microfoon praten. Wees hier tijdens de opname alert op. Je kunt als zoiets gebeurt zelfs beter het gesprek even onderbreken. Liever dat dan achteraf tijdens de postproductie moeten voortborduren op slechte audio-kwaliteit. Hoe beter de opname-kwaliteit is, hoe minder werk je hebt bij de postproductie.
7. Welke apparatuur en welke software kun je het beste gebruiken?
De kwaliteit van de opname staat of valt met de juiste apparatuur. Deze standaard-set heb je in ieder geval nodig:
• Audio-interface: de brug tussen computer en microfoon
• Microfoon(s), aantal afhankelijk van hoeveelheid sprekers
• Koptelefoon + mini jack naar Jack-opzetstukje
• Pop filter
• Microfoonstandaard
• XLR-microfoonkabels
Als producer kun je verschillende softwareprogramma’s gebruiken voor productie en postproductie. Op Apple wordt Logic Pro veel gebruikt. Dit programma is gebruiksvriendelijk door de vele mogelijkheden in audio-bewerking waarover het programma beschikt. Reaper en Audacity, zowel bij Windows als Apple te gebruiken, zijn gratis audio-software programma’s. Ook deze programma’s beschikken over talloze mogelijkheden. Zie deze programma’s in tegenstelling tot Logic Pro als een wit A4. De plug-ins met bijvoorbeeld audio-samples download je zelf, bijvoorbeeld voor het maken van een jingle. Voordeel: de mogelijkheden aan plug-ins zijn eindeloos.
Wil je de podcast online opnemen omdat je sprekers in een ander land wonen of omdat er, zoals tot voor kort in Nederland het geval was, een pandemie heerst? Dan kun je bijvoorbeeld gebruik maken van de onlinesoftware van Cast. Cast is een betaalde dienst (waar R&Z een licentie voor heeft) die alleen werkt via Chrome. Sprekers kunnen hierbij vanuit huis meepraten. Zorg bij een online opname als producer voor de juiste instructies aan alle sprekers. Zoals het downloaden van de Chrome-browser, het hebben van een goede headset (het liefst met ingebouwd microfoontje) en een goed werkende wifi-verbinding.
6. Hoe zet je de podcast online, op welke platformen plaats je de podcast?
De podcast is opgenomen en gemonteerd. Tijd om het product online te zetten plaatsen. De distributie van een podcast is een vak apart. Je maakt gebruik van een hosting-net. De meest populaire podcasthostings van dit moment zijn: buzzsprout, PodBean, rss.com en Castos. Vanuit deze hosting-nets kun je de podcast streamen naar Spotify, iTunes, Google Play en nog veel meer populaire podcast-platforms. Via het hosting-systeem pas je alle info aan, zoals de omschrijving van de podcast en het bijbehorende logo. Je sluit een abonnement af of betaalt één vast bedrag dat je afstemt op het aantal podcasts dat je wilt gaan plaatsen. Hierbij geldt: hoe meer content, hoe hoger het abonnement. De kosten zijn bescheiden: 5 tot 10 euro per maand. Voor dergelijke bedragen kun je veel content plaatsen zonder dat je hoeft op te letten of de data verbruikt zijn.
7. Wanneer plaats je de podcast?
Kies bij voorkeur een vast moment om de podcast te plaatsen, zodat je publiek weet wanneer het weer een nieuwe aflevering kan verwachten. Dit speelt zeker bij kortere podcasts van maximaal 20 minuten. De productie neemt minder tijd in beslag en de podcast kan snel geplaatst worden. Bij een langere podcast verwacht het publiek minder snel een nieuwe aflevering, maar ook dan is een vast en herkenbaar publicatieritme verstandig.
8. Hoe promoot je een podcast?
De podcast is gemaakt en geplaatst. Maar daarmee heb je nog niet per se luisteraars. Bij de promotie van podcasts zijn (video-)snippets erg populair. Dit zijn korte audio- en soms ook videofragmenten uit de podcast. Met de snippets lok je je publiek en maak je hen nieuwsgierig. Kies een snippet uit de podcast die prikkelt, maar nog niet alles weg weggeeft. Verspreid dit vervolgens op de socials: LinkedIn, Instagram, Twitter en plaats de snippet (als je een video-podcast maakt) eventueel ook op YouTube. Onthoud bij alles wat je doet dat een podcast niet in een paar uur viraal gaat. Het publiek moet met je meegroeien. Daarom zijn uithoudingsvermogen en consistentie erg belangrijk. Net als bij een Netflixserie zit je vaak pas na de tweede of derde aflevering in het ‘verhaal’. In onze eerdere blog 8 inzichten over podcasts kun je meer lezen over het belang van consistentie.
De podcastserie: De transitie – een podcast over de weg naar een vitale infrasector
9. Hoeveel mensen luisteren er, hoe houd je de statistieken bij?
In het hosting-systeem houd je de statistieken van de podcast bij. Je ziet precies wanneer, door wie en hoelang de podcast beluisterd wordt. Als je de statistieken goed bijhoudt kun je – zeker als je meerdere podcast plaatst – goed zien wat wel en niet werkt. Wanneer haken mensen af, bij welke inhoud blijven de luisteraars juist hangen? Op welke dagen luistert men vooral en op welk tijdstip? Weet je bijvoorbeeld dankzij de statistieken dat donderdag 08.00 uur een populaire dag is voor jouw podcast? Plaats de nieuwe podcast dan op die dag en op dat moment. Zie je dat de luisteraar bij de intro al afhaakt? Bedenk dan hoe je je tune of intro prikkelender en kernachtiger kan maken. Een succesvolle podcast maken is per definitie een proces, waarbij je telkens leert door wat je aanbiedt en wat je terugziet in de statistieken. Je kunt de podcast telkens aanpassen en bijvijlen tot een haast perfecte podcast.
10. De laatste tips
Tot slot: de fantasie van de luisteraar bepaalt bewust of onbewust de setting. Hoe zien de sprekers eruit? Hoe ziet de ruimte eruit? Misschien voelt de luisteraar zichzelf – door stil deel te nemen – onderdeel van het gesprek. Je publiek leert jou kennen zonder dat je hen kent. Een podcast is heel anders dan een geschreven tekst, waarin je kan blijven aanpassen totdat het ‘perfect’ is. Het is bij het maken van een podcast niet erg als je per ongeluk stottert, niet uit je woorden komt, of er een stilte valt. Dat kan in een ‘echt’ gesprek ook gebeuren. Die ‘echtheid’ maakt de podcast juist interessant. Veel succes met het maken van de podcast!
Luister ter inspiratie onze R&Z playlist: Het gesproken woord – met al onze gemaakte podcasts:
Deze blog is geschreven door Tessa Ravestein