Podcasts zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit ons medialandschap. Een podcast kan een krachtig communicatiemiddel zijn voor organisaties die hun kennis op een toegankelijke en compacte manier op hun doelgroep willen overbrengen. Maar waar start je? Hoe vertel je je verhaal via audio? Wij zijn Gavin en Jannah, de audio-superspecialisten, beruchte millennials en de benjamins van R&Z. Drie jaar geleden gingen wij het podcastavontuur aan. We delen graag onze ervaringen met podcasting en nemen je stapsgewijs mee in het maken van een podcast!
Het afgelopen jaar hebben we kennisintensieve organisaties zoals Sweco en AEGON geholpen om podcasting als communicatiemiddel in te zetten. De podcast werd hierbij onderdeel van hun contentstrategie, een uiting die direct bijdraagt aan hun thought leadership op een specifiek terrein. Van A-Z dachten we mee met de podcastproductie. Samen bedachten we strategieën om op te vallen tussen alle opkomende podcasts. Het maken van een podcast is een zorgvuldig proces waarbij je de juiste inhoudelijke toon zoekt voor de doelgroep en voor je boodschap. Onze ervaringen en kennis hebben we samengebald tot een stappenplan dat helpt bij het maken van een podcast.
Audio en spraak
Audio is booming, kent vele toepassingen en ligt tegenwoordig voor iedereen binnen handbereik. Spraakgestuurde robots, levensechte tekst-naar-spraak-modellen en audioboeken zijn allang geen Back to the future-scenario’s meer. Met de gemiddelde smartphone kun je een radio-opname starten en bijna iedere webpagina kan met een stem naar keuze voorgelezen worden. Ook podcasting kan zich scharen onder deze audiotrends. Drie jaar geleden stond het allemaal nog in de kinderschoenen. Hoewel de digital nomads de groei van de podcast wel al voorspelden, was het aanbod nog schaars. Maar met name de laatste twee jaar is het gebruik van podcasts explosief gegroeid. Uit onderzoek blijkt dat er ongeveer 5 miljoen Nederlanders wekelijks naar een podcast luisteren. In plaats van gebonden te zijn aan voorgeschotelde radioprogramma’s, maken luisteraars nu via platforms als Spotify, SoundCloud en Stitcher zelf hun keuze uit de eindeloze podcastdatabase.
Stap 1: de oriëntatie
Zoals bij de meeste contentproducties start ook het maken van een podcast met een goed gesprek. Met jezelf, met je collega’s of met experts. Wat is het beoogde eindresultaat? Is een podcast het juiste middel om je doelen te realiseren? Welk verhaal wil je vertellen en waarom? Deze oriëntatie op een podcast loopt onbewust vaak al uit op een soort ‘oefengesprek’. Zo kom je er samen met je podcastteam achter waar de onderscheidende expertise ligt en welke inhoud voor de doelgroep interessant kan zijn. In deze oriëntatiefase kun je ook alvast de eerste technische afwegingen maken.
Wie leidt het gesprek? Een gespreksleider van het productieteam, de klant zelf of een externe moderator? Waar wordt het opgenomen en met welke apparatuur? Nieuwe podcastapparatuur aanschaffen kan al snel prijzig worden, vooral als je eerst een pilotreeks wilt maken. Je kunt overwegen om apparatuur in bruikleen te nemen, zoals de mobiele studio van het productieteam.
Stap 2: de formule
Het maken van een podcastformule is geen hogere wiskunde, maar vraagt vooral een flinke portie creativiteit. Je begint met een algemene beschrijving van het concept: waar gaat de podcast over? Wat is de kernboodschap? Welke naam (en ondertitel) kiezen we? Vervolgens bepaal je de structuur van de aflevering of serie afleveringen. Je kunt kiezen voor de bekende gespreksstructuren, zoals vraag-antwoord, debat of stellingen. Maar je kunt ook een gesprek voeren aan de hand van muziekfragmenten, quotes, nieuwsartikelen, quizzen, et cetera. Ten slotte bepaal je in de formule ook de technische randvoorwaarden, zoals de lengte van de afleveringen, en maak je samen met je podcastteam een planning.
Stap 3: het script
Een volledig ‘gescript’ gesprek doet al snel geforceerd aan. Maar een eenvoudige gesprekshandleiding – een ‘mini-script’ – kan wel degelijk voor net wat meer houvast zorgen tijdens de opnames. Een globale opzet van het gesprek helpt sprekers om zich voor te bereiden op discussiepunten. Sprekers kunnen zo hun key notes alvast voorbereiden, met als gevolg dat het gesprek zelf juist dynamischer en vloeiender kan verlopen. De vorm die het meest voorkomt is een ‘Q&A’. De vragen zijn wel al grotendeels uitgeschreven, de antwoorden zijn samengevat in steekwoorden.
Stap 4: de opname
Time to air! Afhankelijk van de apparatuur bepaal je een geschikte locatie voor opname. Hierbij moet je onder andere rekening houden met de demping en achtergrondgeluiden. Wij nemen onze podcasts op in onze podcaststudio in Nijmegen, maar ook net zo gemakkelijk op locatie van de klant of op een evenement. Dankzij de mobiele podcaststudio (vier microfoons, een interface en dempmateriaal) konden we tot de corona-crisis het hele land rondreizen om podcasts op te nemen. Met de uitbraak van covid-19 moesten we snel omdenken.
Bij veel klanten zaten we nog middenin een podcastreeks en zochten we naar oplossingen om de opnames toch voort te zetten. We hebben een deel van ons kantoor omgetoverd tot een coronaproof opnamestudio, met onder meer plexiglazen schermen, nieuwe luchtventilatie en 1,5 meter afstand tussen sprekers. Daarnaast zijn we aan de slag gegaan met remote podcasting via de online tool Cast. Zo hadden we alleen een werkende microfoon, een koptelefoon en een goede internetconnectie nodig om opnames voort te zetten. Op deze manier maakten we bijvoorbeeld een reeks afleveringen van de podcastreeks MENA Talks! (ministerie van Buitenlandse Zaken) en Urban Insight (Sweco). The show must go on!
Stap 5: de post-productie
Na de opnames begint het meer ‘onzichtbare werk’: de postproductie. Achter de schermen sleutelen we aan het audiobestand. Versprekingen, achtergrondgeluiden, volumeverschillen en lange ‘uhms’ worden subtiel gecorrigeerd. Er zijn talloze bewerkingsprogramma’s, gratis en betaald. Wij geven de voorkeur aan de professionele audiobewerkingssoftware Logic Pro. Ook wordt additionele audio toegevoegd, zoals overgangsgeluiden, quotes en de ‘jingle’. Die laatste, ook wel het introductiemuziekje, leidt de podcast in en sluit deze ook af. Je kunt kiezen voor het downloaden van bestaande (rechtenvrije) jingles, wij kiezen tot nu altijd voor authentieke tunes.
Jingle makers
Tessa Ravestein en Ruben Jeurissen, beiden muzikaal geschoold, zijn al drie jaar verantwoordelijk voor de jingles bij onze podcasts. Volgens Tessa en Ruben zet de jingle de toon van de podcast en is deze veel meer dan een ‘muziekdeuntje’. ‘Een jingle duurt vaak maar heel kort, eigenlijk nooit meer dan dertig seconden. In dit compacte muziekstukje telt ieder geluid en ieder moment. We kijken naar het doel en de doelgroep van de podcast en naar de waarden van de klant. Welke tone-of-voice hanteert deze in andere communicatie-uitingen? Welk gevoel wil een organisatie uitstralen? Met deze inzichten gaan we aan de slag en gaan we op zoek naar muziek en muziekinstrumenten die passen bij het karakter van de organisatie en bij de inhoud van de podcast. Een elektrische gitaar kan bijvoorbeeld een ‘ruig’ gevoel overbrengen, een viool heeft een meer klassieke uitwerking. We maken in principe alle geluiden zelf, bass riff of zang, harmonica of ukelele. Soms sluit elektronische muziek beter aan. Hiervoor mixen we geluiden in Logic Pro.”
Stap 6: de distributie
Met spanning wachten de sprekers het kant-en-klare .WAV- of .MP3-bestand af. De podcast is klaar om de audiowereld te betreden. Als je de podcast via Spotify wilt verspreiden, moet je eerst een Spotify-account en een nieuwe playlist aanmaken. Na de nodige technische stappen is het tijd om de podcast aan de man te brengen. Dit kan via de gangbare kanalen, zoals sociale media, een nieuwsbrief of op de website. Of een mix hiervan. Een speelse manier van je podcast promoten is bijvoorbeeld ook het gebruik van een Audiogram. Hiermee geef je al een ‘teaser’ van de inhoud.
Sit back and relax
Als twintigers, meegegroeid met het digitale tijdperk, zijn we ons als geen ander bewust van de vluchtigheid en overvloed aan informatie en concurrentie. We zijn geprogrammeerd om informatie snel te filteren. Er moet inhoudelijk echt iets te melden zijn; door promotionele content prikken we gemakkelijk heen. Podcasts bieden dan uitkomst om verdieping te vinden in het informatietijdperk. Kennis vergaren zonder verlies van ons kostbaarste kapitaal: tijd. Een podcast kun je namelijk overal en altijd beluisteren: in de auto, in de trein, in de kantoortuin. Heel eventjes achteroverleunend, zonder scherm. Podcasting biedt daarmee ook kansen voor organisaties die veel kennis in huis hebben en die deze ook graag willen delen. Complexe (tekstuele) informatie wordt vertaald naar begrijpelijke gesproken woorden, zonder per se veel tijd van de ontvanger te vragen. In podcasting staat de inhoud centraal, luisteraars komen voor sterke verhalen. Voor kennis vergaren terwijl je achterover kunt leunen.
Meer weten over de ontwikkeling van audio in communicatie? Of over podcasts maken in onze podcaststudio in Nijmegen of op jouw locatie? Neem contact op met Jannah Ravestein, superspecialist audio.