Veel bedrijven zijn bezig met de zomerplanning. Hoe moeten ze de tent draaiende houden als iedereen tegelijkertijd verlof opneemt? Werknemers zien ondertussen uit naar hun verlof. Herkenbaar? Misschien. Maar één ding is er mis. Dit gaat over vakantie. Het lijkt een detail, maar dat is het niet. Niet alleen is verlof wettelijk gezien iets heel anders dan vakantie, het wijst er ook op dat werknemers hun rechten niet kennen – en werkgevers evenmin.
Vakantie en verlof worden vaak door elkaar gebruikt. Zelfs in rechtszaken is nogal eens sprake van ‘uitbetaling van niet-genoten verlofdagen’. Dat is nonsens. Je hebt recht op verlof bij bepaalde situaties in je privéleven die zó urgent zijn dat het voorgaat op je werk. Als je kind naar het ziekenhuis moet, heb je recht op zorgverlof. Als je auto is gestolen en je eerst de kwestie moet afhandelen met politie en verzekering, mag je calamiteitenverlof opnemen. Als je dit verlof achteraf zou kunnen claimen, was de situatie niet zo dringend dat je er verlof voor nodig had. En dan had je er dus geen recht op.
Jaarlijks twintig vakantiedagen
Uitbetaling achteraf kan alleen bij vakantie. Alle werknemers hebben wettelijk recht op vakantie. Bij een voltijds dienstverband gaat dat om twintig wettelijke vakantiedagen per jaar. Dit aantal is onaantastbaar: minder dagen afspreken mag niet, deze dagen uitbetalen alleen bij het einde van het dienstverband mag wel. Vaak geven werkgevers hun medewerkers meer vakantiedagen dan de twintig wettelijke. Deze bovenwettelijke vakantiedagen mogen ze wel uitbetalen, of inwisselen voor andere secundaire arbeidsvoorwaarden.
Overheid in verwarring
Veel organisaties gebruiken verlof en vakantie door elkaar. Zelfs de overheid is in verwarring, gezien het factsheet over verlof delen, dat al ruim een jaar op rijksoverheid.nl staat. In weerwil van de titel gaat dit factsheet over vakantie delen. De overheid roept werknemers die vakantiedagen over hebben op om deze te delen met – of eigenlijk over te dragen aan – collega’s die bekneld raken tussen werk en privé, zoals mantelzorgers. Verlof kun je niet delen met iemand. Verlof is strikt persoonlijk. Je kunt je zwangerschapsverlof niet overdoen aan een collega omdat je het dit jaar toch niet nodig had. Sterker nog: je kunt alleen maar zwangerschapsverlof opnemen als je zelf zwanger bent.
Duurzame inzetbaarheid
Deze verwarring over vakantie en verlof wijst erop dat werknemers – en ook veel werkgevers – niet precies weten hoe het zit met vakantie en niet goed snappen wat verlof is. Ze zetten vakantiedagen in voor situaties waarvoor ze verlof kunnen opnemen. Dat lijkt misschien aantrekkelijk voor werkgevers, maar op de lange termijn is dit niet slim. Nu werknemers langer moeten doorwerken en steeds vaker (mantel)zorgtaken op zich nemen, is het met het oog op duurzame inzetbaarheid beter als werkgevers hun mensen hierin volop ondersteunen. In dit opzicht doet de aansporing van de overheid om vakantiedagen over te dragen zeker ter zake.
Betere keuzes maken
Dit kunnen ze in de eerste plaats doen door werknemers precies uit de doeken te doen wanneer ze recht hebben op vakantie en wanneer op verlof. Goed geïnformeerde werknemers maken betere keuzes, hebben een betere balans tussen werk en privé, zijn productiever en gezonder. Daar profiteert de werkgever altijd van. Werkgevers die werknemers informeren over hun rechten, laten zien dat het welzijn van hun werknemers hen ter harte gaat.