Was het boek ooit (bij de uitvinding van de boekdrukkunst) het begin van het ‘lezen’, anno nu lijkt datzelfde boek juist het einde van het lezen in te luiden. Want het lezen van een boek is, met het ontstaan van het wereldwijde web, nooit meer hetzelfde geworden.
De ‘sensationele’ ervaring van een wereld die louter en alleen in het boek bestaat dat je op dat moment aan het lezen bent, die sensatie is weg zodra je een plaatsnaam uit dat boek kunt googelen op internet – die vage afspiegeling van de ‘werkelijke’ werkelijkheid. Voorheen kon je uiteraard ook een dergelijke realitycheck doen (‘even kijken waar dit verhaal zich afspeelt’), maar op de of een andere manier deed het opzoeken van die informatie in een ander boek (!), geen afbreuk aan die beleefde exclusiviteit van de (roman)wereld.
Jezelf verliezen
Met het verdwijnen van die ‘sensatie’ is ook de waarde van het boek an sich, en dan bedoel ik vooral de roman, in de kern veranderd, aangetast zelfs zou ik willen zeggen. Niet omdat smartphones en andere gadgets ons – piepgestuurd als wij vanuit onze biologische imprint nu eenmaal zijn – voortdurend afleiden. Nee, met de digitalisering en de vele verleidingen die daar op ons liggen te wachten, zijn we iets veel kostbaarders aan het verliezen dan alleen ons fabuleuze concentratievermogen; we verliezen het vermogen jezelf helemaal onder te dompelen en jezelf te ‘verliezen’ via een middel dat zich daartoe het meest makkelijk leent: het boek.
In de flow
Lezen is toewijding, is overgave, is de opheffing van de kloktijd tot een tijdloos nu waarin je geheel samenvalt met wat je op dat moment aan het doen bent, waarbij je dus ook even helemaal vergeet wie je bent of zou willen of moeten zijn. Het is een vorm van verhevigd aanwezig zijn en niet-zijn tegelijkertijd, grenzend aan gelukzaligheid. Flow noemen ze dat ook wel. Deze staat van zijn is op meer manieren te bereiken (sport, seks, dansen, among others), maar lezen is denk ik wel de meest eenvoudige manier daartoe; het vergt de minste inspanning en je hebt er niemand anders voor nodig. Waarom wordt juist het lezen dan toch zo veronachtzaamd? En kunnen we deze, verder volstrekt ‘vervelende’ corona-epidemie, niet aangrijpen om ons opnieuw, door het lezen van een boek, te oefenen in dat zelfverlies, die overgave?
Deze blog is geschreven door Liesbeth Eugelink., Meer weten over lezen, boeken en de kracht van het gedrukte woord? Neem ook eens een kijkje op de website van R&Z Boeken.
Meer lezen?